🧠 Test wiedzy o Tatrach

Poprawna odpowiedź:
👉 Wyżniego Czarnostawiańskiego Kotła

Uzasadnienie:

Wodospad „Dymiąca Woda” (słow. Dymiaca voda) to efektowny wodospad powstający na progu skalnym, który oddziela:

• Wyżni Czarnostawiański Kocioł – górny poziom cyrku lodowcowego,
  od

• kotła Czarnego Stawu pod Rysami – dolnego poziomu, gdzie leży sam staw.

Woda spływająca z kotła (w porze roztopów lub po opadach) tworzy w tym miejscu wysoki wodospad, którego rozprysk paruje w powietrzu, tworząc efekt „dymienia” – stąd nazwa.

Poprawna odpowiedź:
👉 Małołączniak

Uzasadnienie:

Czerwony Gronik to niewielki, ale wyraźny szczyt w Tatrach Zachodnich, znajdujący się na północ od Małołączniaka. Nie leży bezpośrednio w Głównej Grani Tatr, ale jest odnogą odchodzącą od niej.

• ✅ Zwornikiem (czyli punktem rozwidlenia grani) dla Czerwonego Gronika jest właśnie Małołączniak, który łączy Główną Grań z boczną granią, gdzie znajduje się Czerwony Gronik.

Poprawna odpowiedź:
👉 Dolina Bielskiej Huczawy, Dolina Czarna Bielska, Dolina za Tokarnią, Wolarska Dolina

Uzasadnienie:

Wszystkie wymienione doliny w tym zdaniu leżą w Tatrach Bielskich, które są częścią Tatr położoną na Słowacji, na wschód od Tatr Wysokich.

• ✅ Dolina Bielskiej Huczawy – jedna z głównych dolin Tatr Bielskich.

• ✅ Dolina Czarna Bielska – dolina biegnąca u północnych stoków głównego grzbietu Bielskich.

• ✅ Dolina za Tokarnią – dolina między Tokarnią a masywem Hawrania.

• ✅ Wolarska Dolina – leży przy południowo-wschodnim skraju Tatr Bielskich.

Poprawna odpowiedź:
👉 Siwy Potok i Borowy Potok

Uzasadnienie:

Zimna Woda Orawska (słow. Studená voda) to potok w słowackich Tatrach Zachodnich, leżący w Orawie, który:

• ✅ powstaje z połączenia dwóch potoków:
  Siwego Potoku (Suchý potok) i Borowego Potoku (Borový potok)
  w okolicach miejscowości Oravský Biely Potok.

Pozostałe odpowiedzi są błędne:

• ❌ Łatany Potok i Rohacki Potok – uchodzą do potoku Zimna Woda Rohacka (a nie Orawska).

• ❌ Wolarski Potok i Salatyński Potok – to inne cieki wodne w rejonie Doliny Salatynów.

• ❌ Przybyski Potok i Siwy Potok – Przybyski Potok znajduje się w innej części Orawy.

👉 W zejściu z Zamarłej Turni na Kozią Przełęcz i po północnej stronie Orlich Turniczek

Uzasadnienie:

Na Orlej Perci znajdują się dwie charakterystyczne drabinki, będące pomocami sztucznymi na najbardziej eksponowanych fragmentach szlaku:

1. ✅ Drabinka przy Zamarłej Turni – znajduje się w zejściu z Zamarłej Turni na Kozią Przełęcz, po południowej stronie Koziej Przełęczy. Jest to jedno z najsłynniejszych i najbardziej eksponowanych miejsc na całej Orlej Perci.

2. ✅ Drabinka przy Orlich Turniczkach – znajduje się po północnej stronie tych turniczek, również jako pomoc w bardzo stromym zejściu.

Dlaczego inne odpowiedzi są błędne:

• ❌ W zejściu ze Zmarzłej Przełęczy Wyżniej – tam nie ma drabinki, tylko łańcuchy.

• ❌ Wejście na Zamarłą Turnię z tarasu pod północną ścianą – to wariant wspinaczkowy, nie szlak turystyczny.

• ❌ Zejście ze Zmarzłych Czubów i żleb Kulczyńskiego – również nie są to miejsca z drabinkami na szlaku.

Poprawna odpowiedź:
👉 W Dolinie za Bramką

🏞️ Uzasadnienie:

Wąwóz „Bramka” to charakterystyczne, wąskie skalne przewężenie w Dolinie za Bramką – jednej z mniejszych dolinek reglów Tatr Zachodnich, położonej niedaleko Zakopanego (między Doliną Małej Łąki a Doliną Strążyską).

• ✅ To od tego naturalnego skalnego przełomu pochodzi nazwa całej doliny – „za Bramką”, czyli „za skalną bramą”.

Pozostałe opcje – błędne lokalizacje:

• ❌ Dolina Juraniowa – położona w słowackiej części Tatr Zachodnich, słynie z własnego wąwozu (Juraniowa Dolina), ale nie Bramka.

• ❌ Dolina Białej Wody – szeroka dolina w Tatrach Wysokich, przy granicy z Polską, bez wąwozu Bramka.

• ❌ Dolina Zadnich Koperszadów – znajduje się w Tatrach Bielskich, również nie zawiera Bramki.

Poprawna odpowiedź:
👉 Żaden staw w Tatrach nie leży powyżej 2300 m n.p.m.

Uzasadnienie:

✅ To zdanie jest prawdziwe – najwyżej położone stawy tatrzańskie (np. Zmarzły Staw pod Wysoką – ok. 2070 m n.p.m., czy Czarny Staw pod Rysami – 1583 m n.p.m.) nie przekraczają wysokości 2300 m n.p.m.
Warunki powyżej tej granicy są zbyt surowe (mało wody, lodowcowe podłoże, brak zagłębień), by mogły utrzymywać się stałe zbiorniki wodne.

Dlaczego inne odpowiedzi są błędne:

❌ "Najgłębszym stawem w Tatrach jest Czarny Staw pod Rysami"
– Nieprawda. Najgłębszy jest Wielki Staw Polski (79,3 m), a Czarny Staw pod Rysami ma ok. 76,4 m – jest drugi.

❌ "Mięguszowiecki Potok wpada do Popradzkiego Stawu"
– To Popradzki Staw zasila Mięguszowiecki Potok, który z niego wypływa, a nie odwrotnie.

❌ "Zadni Staw Polski jest najwyżej położonym stawem w Polsce"
– Również nieprawda. Wyżej położone są m.in. Czarny Staw pod Rysami (1583 m) i Zmarzły Staw pod Kozią Przełęczą (1788 m), a nawet Wielki Staw Gąsienicowy (1624 m).

Fałszywe zdanie:
👉 Hlińska Przełęcz znajduje się nad Doliną Kościeliską

Uzasadnienie:

• ✅ Zmarzły Szczyt – rzeczywiście znajduje się nad Doliną Kaczą (słowackie Tatry Wysokie).

• ✅ Hlińska Przełęcz – leży pomiędzy Doliną Hlińską a Doliną Koprową – to również Tatry słowackie.

• ✅ Mały Kołowy Szczyt – znajduje się nad Doliną Kołową, jak sama nazwa wskazuje.

• ❌ Dolina Kościeliska – leży w Tatrach Zachodnich po stronie polskiej, a Hlińska Przełęcz jest położona w Tatrach Wysokich po stronie słowackiej – nie mają ze sobą geograficznego związku.

Poprawna odpowiedź:
👉 Szczyrbskie Solisko

Uzasadnienie:

Główny Wododział Europejski w Tatrach biegnie wzdłuż głównej grani Tatr, oddzielając zlewiska Morza Bałtyckiego (np. przez Dunajec, Wisłę) i Morza Czarnego (np. przez Wag, Dunaj).

Sprawdźmy położenie szczytów:

✅ Szczyrbski Szczyt – leży na głównej grani Tatr → wododział przebiega.
✅ Krótka – szczyt w grani głównej między Doliną Koprową a Cichą → wododział przebiega.
✅ Furkot (Hrubý Furkotský štít) – również znajduje się na grani wododziałowej.
❌ Szczyrbskie Solisko (Predné Solisko) – leży poza główną granią, na bocznej grani Solisk, nad Doliną Młynicką → nie leży na wododziale.

Poprawna odpowiedź:
👉 Smoczy Szczyt, Wielicki Szczyt, Żłobisty Szczyt

Uzasadnienie:

Dolina Białki to długa dolina tatrzańska rozciągająca się od rejonu Morskiego Oka i Doliny Rybiego Potoku (Polska) aż po doliny słowackie, takie jak Dolina Kacza, Dolina Wielicka, Dolina Batyżowiecka i inne, które uchodzą właśnie do Białki.

Spośród wymienionych grup:

✅ Smoczy Szczyt, Wielicki Szczyt, Żłobisty Szczyt – wszystkie te szczyty znajdują się w masywie głównym Tatr Wysokich po słowackiej stronie, nad Doliną Wielicką i Doliną Batyżowiecką, które są odnogami Doliny Białki.

Dlaczego pozostałe grupy są błędne:

• ❌ Ciężki Szczyt, Jaworowy Szczyt, Świstowy Szczyt – te szczyty leżą nad Doliną Ciężką, Jaworową i Staroleśną, czyli nie nad Doliną Białki.

• ❌ Cubryna, Gerlach, Żabi Koń – Cubryna i Żabi Koń leżą nad Doliną Rybiego Potoku, a Gerlach nad Doliną Wielicką, ale to zestaw pomieszany geograficznie.

• ❌ Dzika Turnia, Hińczowa Turnia, Waksmundzki Wierch – Hińczowa i Dzika Turnia leżą w innych rejonach (okolice Doliny Mięguszowieckiej), a Waksmundzki Wierch to reglowy szczyt nad Doliną Białki, ale zestaw nie jest spójny z układem geograficznym.

Poprawna odpowiedź:
👉 Jaworowa Przełęcz, Kieżmarska Przełęcz, Kołowa Przełęcz

Uzasadnienie:

Główna Grań Tatr to najwyższa i najdłuższa grań Tatr, która biegnie od Huciańskiej Przełęczy (na zachodzie) do Zdziarskiej Przełęczy (na wschodzie). Przebiega przez Tatry Zachodnie, Wysokie i Bielskie, i stanowi jednocześnie granicę wododziałową oraz polityczną (częściowo polsko-słowacką).

✅ Jaworowa Przełęcz – leży w Głównej Grani Tatr Wysokich.
✅ Kieżmarska Przełęcz – także znajduje się w Głównej Grani, między Łomnicą a Durnym.
✅ Kołowa Przełęcz – pomiędzy Kołowym a Czarnym Szczytem – również w Głównej Grani Tatr.

Pozostałe zestawy:

• ❌ Czarna Ławka, Smreczyńska Przełęcz, Strzystarska Przełęcz – wszystkie te przełęcze leżą poza Główną Granią, najczęściej w bocznych grzbietach.

• ❌ Przełęcz Stolarczyka, Jałowiecka Przełęcz, Palenica Jałowiecka – to przełęcze w Tatrach Zachodnich, ale nie w głównej grani, a w bocznych pasmach.

• ❌ Barania Przełęcz, Biała Ławka, Waga – choć Waga leży blisko Głównej Grani (przy Rysach), to Barania Przełęcz i Biała Ławka są położone w bocznych grzbietach, nie w głównej grani.

Poprawna odpowiedź:
👉 pozostawianie drzew zasiedlonych przez kornika

Uzasadnienie:

Gradacja kornika drukarza (Ips typographus) to masowy rozwój populacji tego owada, prowadzący do dużych szkód w świerczynach. Głównym czynnikiem sprzyjającym gradacji jest:

❗ pozostawianie drzew zasiedlonych przez kornika – owady mają wówczas idealne warunki do dalszego rozmnażania i kolonizacji kolejnych drzew.

Dlaczego inne odpowiedzi są mniej istotne lub nieprawdziwe:

• ❌ Ograniczanie bazy pokarmowej poprzez usuwanie drzew niezasiedlonych – to działanie ochronne, nie sprzyja rozwojowi gradacji.

• ❌ Pozostawianie rozkładających się kłód drewna – stare, spróchniałe drewno nie jest atrakcyjne dla kornika, bo nie nadaje się do składania jaj.

• ❌ Pozostawianie w lesie wiatrołomów i wywrotów jodłowych – kornik drukarz atakuje głównie świerki, więc jodły nie są istotnym czynnikiem w jego cyklu życia.

Poprawna odpowiedź:
👉 1981 rok

Uzasadnienie:

Wypas kulturowy w Tatrzańskim Parku Narodowym został wprowadzony w 1981 roku. Decyzję tę podjęto po zauważeniu, że całkowite zaprzestanie tradycyjnego wypasu owiec i bydła prowadziło do zarastania polan i hal, co zagrażało unikalnym ekosystemom oraz dziedzictwu kulturowemu regionu. Wprowadzenie wypasu kulturowego miało na celu ochronę różnorodności biologicznej oraz zachowanie tradycji pasterskich Tatr .RCIN+6Wikipedia+6Wspólnota+6

Dlaczego inne odpowiedzi są błędne:

• ❌ 1960 rok – W latach 60. XX wieku wypas w Tatrach został zlikwidowany, a hale wykupione lub wywłaszczone, co doprowadziło do niekorzystnych zmian w krajobrazie i przyrodzie.Wspólnota+1Wiadomości Zootechniczne+1

• ❌ 1990 rok – To już okres, w którym wypas kulturowy był prowadzony od niemal dekady.Wspólnota+1Tatrzański Park Narodowy+1

• ❌ 2004 rok – W tym czasie wypas kulturowy był już ugruntowaną praktyką w TPN.

Poprawna odpowiedź:
👉 od 1 grudnia do końca pierwszego weekendu maja

Uzasadnienie:

Tatrzański Park Narodowy udostępnia swój teren dla turystyki narciarskiej w wyznaczonych strefach i terminach. Zgodnie z aktualnym regulaminem TPN:

• Turystyka narciarska (w tym skituring) jest dozwolona od 1 grudnia do końca pierwszego weekendu maja,

• Dotyczy to tylko wybranych szlaków i rejonów (np. Hala Gąsienicowa, Kasprowy Wierch, Dolina Kondratowa, Dolina Pięciu Stawów Polskich),

• Warunkiem jest pokrywa śnieżna, ale to nie ona decyduje o formalnym okresie dopuszczenia – obowiązuje konkretny zakres dat.

Dlaczego inne odpowiedzi są błędne:

• ❌ Od 15 grudnia do 14 kwietnia – zbyt krótki okres, niezgodny z regulaminem.

• ❌ Od 1 grudnia do 30 kwietnia – nie obejmuje pierwszego weekendu maja, który często jest popularnym terminem wycieczek skiturowych.

• ❌ W okresie zalegania ciągłej pokrywy śnieżnej – to nieprecyzyjne i niewystarczające określenie; TPN stosuje konkretne ramy czasowe, nie zależne wyłącznie od warunków pogodowych.

Poprawna odpowiedź:
👉 około 60 gatunków roślin naczyniowych

Uzasadnienie:

Piętro turniowe (nivalne) w Tatrach to najwyższe piętro roślinności, występujące powyżej ok. 2300 m n.p.m.. Charakteryzuje się:

• bardzo surowym klimatem (silny wiatr, mróz, krótkie lato),

• ubogimi, skalistymi siedliskami,

• ograniczoną pokrywą glebową,

• bardzo niską różnorodnością flory naczyniowej.

W takich warunkach może przetrwać tylko około 60 gatunków roślin naczyniowych, z czego wiele to gatunki endemiczne i wysokogórskie relikty.

Przykłady roślin występujących w piętrze turniowym:

• sasanka alpejska,

• skalnica tatrzańska,

• wełnianeczka alpejska,

• goryczka przezroczysta,

• wierzba zielna (najmniejsze drzewo świata).

Poprawna odpowiedź:
👉 rdest ostrokończysty

Uzasadnienie:

Rdest ostrokończysty (Reynoutria japonica, dawniej Fallopia japonica) to:

• gatunek inwazyjny i obcy pochodzący z Azji (Japonii),

• w Polsce i Tatrach nie jest naturalnym składnikiem flory,

• silnie się rozprzestrzenia, wypierając rodzime gatunki,

• często spotykany w niższych partiach Tatr, zwłaszcza wzdłuż potoków, szlaków i przy drogach dojazdowych.

Pozostałe gatunki to rośliny rodzime lub naturalnie występujące w Tatrach:

• ✅ Barszcz zwyczajny (Heracleum sphondylium) – pospolity gatunek rodzimy, nieszkodliwy (nie mylić z barszczem Sosnowskiego!).

• ✅ Pełnik alpejski (Trollius europaeus) – piękny, żółtokwitnący gatunek, typowy dla łąk reglowych i piętra kosówki.

• ✅ Fiołek sudecki (Viola sudetica) – choć rzadki i związany z Sudetami, występuje także naturalnie w Tatrach Zachodnich, głównie w wapiennych partiach.

oprawna odpowiedź:
👉 54%

Uzasadnienie:

Tatrzański Park Narodowy (TPN) obejmuje powierzchnię około 21 164 ha. Z tego obszaru 11 514 ha, co stanowi 54% całkowitej powierzchni parku, objęte jest ochroną ścisłą. Obszary te obejmują m.in. całe piętro hal i turni, piętro kosodrzewiny oraz częściowo lasy regla górnego i dolnego. MSW PTTKWikipedia+3archiwum.tpn.pl+3TatraAdventure+3

Dlaczego inne odpowiedzi są nieprawidłowe:

• ❌ 88% – zbyt wysoki odsetek; nie odpowiada rzeczywistości.

• ❌ 12% – zbyt niski odsetek; nie odpowiada rzeczywistości.

• ❌ 100% – żaden park narodowy w Polsce nie jest w całości objęty ochroną ścisłą; TPN również nie.

Poprawna odpowiedź:
👉 obecności piętra subniwalnego

Uzasadnienie:

Tatry wyróżniają się spośród innych pasm polskich Karpat Zachodnich (takich jak Beskidy, Gorce czy Pieniny) m.in. dzięki pełnemu układowi pięter roślinnych, w tym piętra subniwalnego – czyli poniżej wiecznego śniegu, powyżej piętra turniowego.

Czym jest piętro subniwalne?

• Występuje powyżej 2 300 m n.p.m.

• Charakteryzuje się ekstremalnymi warunkami klimatycznymi – silny wiatr, niska temperatura, bardzo krótki okres wegetacyjny.

• Roślinność jest skrajnie uboga, występują mchy, porosty i nieliczne rośliny naczyniowe.

Dlaczego inne odpowiedzi są błędne:

• ❌ występowanie klimatycznej górnej granicy lasu – to zjawisko zachodzi także w innych pasmach Karpat (np. w Gorcach, Beskidach).

• ❌ występowanie izotermy średniej roku wynoszącej 20°C – taka izoterma nie występuje w Tatrach (średnia roczna to ok. 2–6°C w zależności od wysokości).

• ❌ występowanie borów świerkowych regla górnego – również obecne poza Tatrami, np. w Gorcach czy Beskidzie Żywieckim.

Poprawna odpowiedź (i zdanie do podkreślenia):
👉 Dębno, Łopuszna, Trybsz, Harklowa, Nowy Targ

Uzasadnienie:

To jedyne zdanie, w którym wszystkie wymienione miejscowości posiadają zabytkowe drewniane kościoły związane z kulturą Podhala:

1. Dębno Podhalańskie – słynny, gotycki kościół św. Michała Archanioła z XV w., wpisany na listę UNESCO.

2. Łopuszna – drewniany kościół św. Trójcy i św. Antoniego Opata z końca XV wieku.

3. Trybsz – drewniany kościół św. Elżbiety Węgierskiej z 1567 r. z unikatową polichromią.

4. Harklowa – drewniany kościół św. Andrzeja Apostoła, także gotycki, z XIV–XV w.

5. Nowy Targ – posiada drewniany kościół św. Anny z XV wieku.

Dlaczego inne odpowiedzi są błędne:

• Chochołów, Harklowa, Nowy Targ, Łopuszna, Białka Tatrzańska – ❌ Chochołów to wieś znana z drewnianej zabudowy, ale nie ma znanego zabytkowego drewnianego kościoła.

• Dębno, Ludźmierz, Bukowina Tatrzańska, Harklowa, Nowy Targ – ❌ Ludźmierz ma sanktuarium, ale murowane, nie drewniane.

• Łopuszna, Harklowa, Nowy Targ, Białka Tatrzańska, Bukowina Tatrzańska – ❌ Bukowina i Białka mają kościoły murowane, choć stylizowane na góralskie.

Poprawna odpowiedź:
👉 był speleologiem, żeglarzem, kierownikiem TOPR, generałem, wszedł na nartach na Kozi Wierch

Uzasadnienie:

To jedyna opcja, która nie zawiera fałszu i poprawnie oddaje dokonania Mariusza Zaruskiego, wszechstronnej postaci związanej z Tatrami i morzem:

✅ Był speleologiem – badał jaskinie tatrzańskie.
✅ Był żeglarzem – m.in. kapitan „Zawiszy Czarnego”.
✅ Był kierownikiem TOPR – pierwszy naczelnik (od 1909 r.).
✅ Był generałem – Wojska Polskiego, w czasie II RP.
✅ Wszedł na Kozi Wierch na nartach – pionier narciarstwa wysokogórskiego.

Dlaczego pozostałe odpowiedzi są fałszywe:

• ❌ napisał podręcznik narciarstwa, był... przewodnikiem tatrzańskim
  – Zaruski nie był licencjonowanym przewodnikiem tatrzańskim, choć świetnie znał góry.

• ❌ był autorem III przejścia pd. ściany Zamarłej Turni
  – to osiągnięcie innych taterników, nie Zaruskiego.
  – ❌ nie startował w Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w Chamonix (1924) – to fałsz.

• ❌ był pierwszym rekordzistą skoczni na Kalatówkach
  – skocznia na Kalatówkach była czynna, ale Zaruski nie był jej rekordzistą.

Poprawna odpowiedź (zdanie prawdziwe, do podkreślenia):
👉 Marzena Skotnicówna, Mieczysław Szczuka, Stanisław Bronikowski, Lidia Skotnicówna

Uzasadnienie:

Zamarła Turnia to jedna z najtrudniejszych i najbardziej tragicznych ścian w historii polskiego taternictwa. W XX wieku zginęło na niej wielu znanych wspinaczy. Oto osoby, które rzeczywiście poniosły śmierć na Zamarłej Turni:

✅ Marzena Skotnicówna – zginęła w 1929 r. podczas wspinaczki z siostrą.
✅ Lidia Skotnicówna – również zginęła wtedy, ich śmierć była szeroko opisywana.
✅ Mieczysław Szczuka – awangardowy artysta i taternik, zginął na Zamarłej Turni w 1927 r.
✅ Stanisław Bronikowski – taternik, zginął w 1926 r. na tej samej ścianie.

Pozostałe osoby:

• ❌ Jerzy Leporowski, Leon Loria, Henryk Bednarski, Stanisław Zdyb – byli taternikami, ale nie wszyscy zginęli na Zamarłej Turni, więc zdania z ich udziałem są fałszywe.

Poprawna odpowiedź:
👉 Pamiętniki Towarzystwa Tatrzańskiego, Taternik, Wierchy, Encyklopedia Tatrzańska

Uzasadnienie – chronologia powstania wydawnictw:

1. ✅ Pamiętniki Towarzystwa Tatrzańskiego – 1876 r.
   – pierwsze polskie czasopismo poświęcone Tatrom i działalności Towarzystwa Tatrzańskiego.

2. ✅ Taternik – 1907 r.
   – czasopismo Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, poświęcone taternictwu, narciarstwu i turystyce.

3. ✅ Wierchy – 1923 r.
   – rocznik poświęcony Tatrom i Podhalu, redagowany przez Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, później przez PTTK.

4. ✅ Encyklopedia Tatrzańska – początek lat 90. XX w. (1994)
   – aut. Zofia i Witold H. Paryscy, wieloletnia praca podsumowująca wiedzę o Tatrach.

Dlaczego inne odpowiedzi są błędne:

• Inne zestawienia podają nieprawidłową kolejność (np. „Encyklopedia Tatrzańska” przed „Taternikiem” – co jest niemożliwe, bo dzieli je prawie 90 lat).

Poprawna odpowiedź (zdanie prawdziwe, do podkreślenia):
👉 Ratułów, Czerwienne, Bustryk, Bańska Wyżna, Ciche

Uzasadnienie:

Rzeka Biały Dunajec dzieli geograficznie Podhale na część wschodnią (m.in. Bukowina, Białka, Gliczarów) i zachodnią (m.in. Czarny Dunajec, Witów, Ratułów, Ciche).

W zdaniu:

• ✅ Ratułów – zachód od Białego Dunajca

• ✅ Czerwienne – zachód

• ✅ Bustryk – zachód

• ✅ Bańska Wyżna – również zachód (chociaż blisko rzeki)

• ✅ Ciche – zdecydowanie zachód

Dlaczego inne odpowiedzi są błędne:

• ❌ Ząb, Dzianisz, Gliczarów, Ratułów, Maruszyna – Gliczarów i Maruszyna leżą na wschód od Białego Dunajca.

• ❌ Ciche, Czerwienne, Podszkle, Ząb, Nowe Bystre – Ząb i Nowe Bystre leżą bliżej granicy lub nawet na wschód.

• ❌ Witów, Dzianisz, Chochołów, Ratułów, Podwilk – Podwilk leży w Orawie, poza Podhalem, więc to zdanie jest niepełnie poprawne geograficznie.

Poprawna odpowiedź:
👉 Rabsztyn, Szafranówka, Zamkowa Góra, Grzechów Wierch, Durbaszka

Uzasadnienie:

Wszystkie wymienione szczyty w tym zdaniu należą do Pienin – głównie do Pienin Właściwych i Małych Pienin:

• ✅ Rabsztyn – Pieniny Właściwe, w pobliżu Trzech Koron

• ✅ Szafranówka – Małe Pieniny, przy górnej stacji kolejki w Szczawnicy

• ✅ Zamkowa Góra – wzgórze z ruinami zamku w Czorsztynie (Pieniny Właściwe)

• ✅ Grzechów Wierch – Małe Pieniny

• ✅ Durbaszka – charakterystyczna kulminacja w Małych Pieninach

Dlaczego inne odpowiedzi są błędne:

• ❌ Sokolica, Jarmuta, Nowa Góra, Mietłówka, Durbaszka – Nowa Góra i Mietłówka to wzniesienia poza Pieninami (często mylone z Gorcami lub Spiszem).

• ❌ Macelowa, Rabsztyn, Bystrzyk, Nowa Góra, Czerteż – Nowa Góra znów błędna; Bystrzyk też nie jest uznawany za szczyt w Pieninach.

• ❌ Okrąglica, Jarmuta, Wysokie Skałki, Malorówka, Czertezik – Wysokie Skałki to Beskid Sądecki, Malorówka leży na Słowacji w Górach Lewockich, a nie w Pieninach.

Poprawna odpowiedź (zdanie prawdziwe, do podkreślenia):
👉 K.Makuszyński, Maciej Berbeka, St.Witkiewicz, T.Chałubiński, Wł.Orkan

Uzasadnienie:

Wszystkie wymienione osoby spoczywają na Starym Cmentarzu na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem, będącym miejscem pochówku wielu zasłużonych dla Tatr i Podhala:

• ✅ Kornel Makuszyński – pisarz, autor „Szatana z siódmej klasy”, spoczywa przy głównej alei.

• ✅ Maciej Berbeka – himalaista, zginął na Broad Peaku, jego symboliczna mogiła znajduje się na Pęksowym Brzyzku.

• ✅ Stanisław Witkiewicz – twórca stylu zakopiańskiego, malarz, ojciec Witkacego.

• ✅ Tytus Chałubiński – „odkrywca” Tatr dla Polaków, lekarz i społecznik.

• ✅ Władysław Orkan – pisarz, poeta związany z Gorcami i Podhalem.

Dlaczego inne odpowiedzi są błędne:

• ❌ W zdaniu Józef Stolarczyk, W.H Paryski, Piotr Malinowski, Klemens Bachleda, Jan Długosz:
  – Jan Długosz (himalaista) ma symboliczny grób w Dolinie Pięciu Stawów, nie na Starym Cmentarzu.

• ❌ W zdaniu Juliusz Zborowski, Jan Gwalbert Pawlikowski, Antoni Kenar, Bronisław Dembowski, Maciej Sieczka:
  – Bronisław Dembowski nie jest pochowany na Pęksowym Brzyzku.

• ❌ W zdaniu Stefan Zwoliński, Antoni Rząsa, dr A. Chramiec, Stanisław Barabasz, Kazimierz Dłuski:
  – Antoni Rząsa (rzeźbiarz) jest pochowany na Cmentarzu na Pardałówce, nie na Pęksowym Brzyzku

oprawna odpowiedź:
👉 Sprzedaż dóbr Zakopiańskich Emanuelowi Homolaczowi, Powstanie chochołowskie, Powstanie Towarzystwa Tatrzańskiego, Budowa „Elektriczki”, Kolejka na Gubałówkę

Uzasadnienie – chronologia wydarzeń:

1. ✅ Sprzedaż dóbr Zakopiańskich Emanuelowi Homolacsowi – 1839
   – Homolacsowie byli właścicielami dóbr zakopiańskich przez kilka dekad XIX w.

2. ✅ Powstanie chochołowskie – 1846
   – zbrojny zryw górali pod Tatrami przeciw zaborcom (głównie Austrii).

3. ✅ Powstanie Towarzystwa Tatrzańskiego (TT) – 1873
   – organizacja promująca badania i turystykę w Tatrach.

4. ✅ Budowa „Elektriczki” – 1912
   – czyli elektrycznej kolejki w słowackich Tatrach Wysokich (Tatranská elektrická železnica).

5. ✅ Kolejka na Gubałówkę – 1938
   – uruchomienie kolei linowo-terenowej w Zakopanem.

Dlaczego inne zdania są błędne:

• ❌ Budowa krzyża na Giewoncie (1901) przed Sporem o Morskie Oko (rozstrzygnięcie w 1902) – niezgodne.

• ❌ Powstanie TT po wycieczkach Kunischa – błąd chronologiczny.

• ❌ Kolejka na Siodełko (Hrebienok) w 1908, ale występuje tu w niepoprawnym ciągu.

• ❌ Powstanie Horskiej Służby (1954) przed Konfederacją Tatrzańską (1941) – nieprawda.

Poprawna odpowiedź:
👉 Wincenty Pol

Uzasadnienie:

„W Tatrach” to tytuł znanego utworu autorstwa Wincentego Pola – poety, geografa i podróżnika z XIX wieku, uznawanego za jednego z pierwszych popularyzatorów Tatr w polskiej literaturze.

• Utwór ma charakter liryczno-opisowy i przedstawia piękno tatrzańskiego krajobrazu oraz refleksje nad przyrodą i wolnością.

• Wincenty Pol jako pierwszy użył też określenia "Tatry Wysokie" i był jednym z pionierów opisu geograficznego tego regionu.

Pozostałe osoby – znane postacie, ale nie autorzy „W Tatrach”:

• Seweryn Goszczyński – napisał „Dziennik podróży do Tatrów”

• Adam Asnyk – autor cyklu „Nad głębiami”, pisał też o Tatrach

• Jan Kasprowicz – tworzył poezję tatrzańską (np. „Księga ubogich”)

• Wawrzyniec Żuławski – taternik i eseista

• Maria Pawlikowska-Jasnorzewska – poetka, ale nie związana z Tatrami

Poprawna odpowiedź:
👉 Składowisko trocin po ścince i obróbce drzew

Uzasadnienie:

Sypaniec to regionalne, podhalańskie określenie oznaczające:

• miejsce, gdzie składuje się trociny, wióry i inne odpady drewniane powstające przy ścince i obróbce drewna,

• często zlokalizowane w pobliżu tartaków, warsztatów stolarskich lub szałasów pasterskich.

Pozostałe odpowiedzi to zmyłki:

• ❌ Usypany kopiec z gruli (ziemniaków) – to nie „sypaniec”, ale ewentualnie „kopiec” lub „ziemniaczarnia”.

• ❌ Niewielki spichlerz – określany raczej jako „sypka” lub „spichlerz”, nie „sypaniec”.

• ❌ Sypkie ciasto podawane na wiosnę – nie istnieje tradycyjna potrawa góralska o nazwie „sypaniec”.

Poprawna odpowiedź (zdanie do podkreślenia):
👉 Zach. Ściana Kościelca, pn. ściana Żabiego Konia, pn. ściana Małego Kieżmarskiego, zimowe wejście pn.-zach. ścianą na Zadni Gierlach

Uzasadnienie:

Włodzimierz Stanisławski – jeden z najwybitniejszych taterników okresu międzywojennego – zasłynął z pierwszych wejść trudnymi ścianami Tatr, zwłaszcza w rejonie Tatr Wysokich. Do jego osiągnięć należą m.in.:

• ✅ Zachodnia ściana Kościelca – pierwsze przejście w 1928 r.

• ✅ Północna ściana Żabiego Konia – pierwsze wejście w 1932 r.

• ✅ Północna ściana Małego Kieżmarskiego – jedno z klasycznych jego przejść.

• ✅ Zimowe wejście pn.-zach. ścianą na Zadni Gerlach – pionierskie zimowe osiągnięcie.

Pozostałe odpowiedzi – zawierają wejścia nie Stanisławskiego:

• ❌ Filar Leporowskiego na Kozi Wierch – pierwsze wejście: Jerzy Leporowski.

• ❌ Filar Kazalnicy Mięguszowieckiej – nie należy do Stanisławskiego (pierwsze wejście w latach 50.).

• ❌ Zimą przez Śnieżną Dolinę – to zbyt ogólne i nieprecyzyjnie przypisane.

• ❌ Kozie Czuby, Rumanowy, Zadni Mnich – były zdobywane wcześniej przez innych taterników.

Poprawna odpowiedź (zdanie zawierające wyłącznie sprzęt pasterski):
👉 ferula, gieleta, rajtok, obońka

Uzasadnienie:

Wszystkie wymienione w tym zdaniu elementy to tradycyjny sprzęt pasterski używany przez baców i juhasów na halach:

• ✅ Ferula – długa laska pasterska (często zakończona hakowatym uchwytem), służąca do kierowania owcami.

• ✅ Gieleta – góralska torba skórzana noszona przez juhasa, na narzędzia lub jedzenie.

• ✅ Rajtok – skórzane spodnie pasterskie.

• ✅ Obońka – niewielki dzwonek zawieszany owcom na szyi, by można je było łatwiej zlokalizować.

Pozostałe zdania – zawierają elementy niepasujące lub niebędące sprzętem pasterskim:

• ❌ puciera, międlica, gieleta, rajtok
  – Międlica to choroba owiec (pasożytnicza), nie sprzęt.

• ❌ turliki, kotlik, puciera, baraniec
  – Turliki to ozdoby lub dźwiękowe zawieszki, baraniec to określenie młodego barana – nie sprzęt.

• ❌ opasek, gieleta, ferula, rajtok
  – Opasek to raczej element ubioru ludowego (ozdobny pas), nie typowy sprzęt pasterski.

Poprawna odpowiedź (zdanie do podkreślenia):
👉 Ranek w Górach, Noc pod Wysoką, Krzak Dzikiej Róży w Ciemnych Smreczynach, Sobótka

Uzasadnienie:

Wszystkie wymienione w tym zdaniu utwory to utwory poetyckie, czyli poezja:

• ✅ Ranek w Górach – wiersz autorstwa Kazimierza Przerwy-Tetmajera, związany z Tatrami.

• ✅ Noc pod Wysoką – również utwór poetycki Tetmajera.

• ✅ Krzak Dzikiej Róży w Ciemnych Smreczynach – słynny wiersz Jana Kasprowicza, klasyka tatrzańskiej poezji.

• ✅ Sobótka – cykl poetycki autorstwa Jana Kochanowskiego.

Dlaczego inne zdania są błędne:

• ❌ Obrazki z podróży do Tatrów i Pienin, Krzak Dzikiej Róży, Obrazy z życia i podróży
  – zawierają formy prozatorskie i reportażowe (np. „Obrazki z podróży…” – Seweryna Goszczyńskiego to opis podróży, nie poezja).

• ❌ Z Tatr, Gawędy Skalnego Podhala, Limba, Na przełęczy
  – „Gawędy Skalnego Podhala” i „Na przełęczy” to proza poetycka, reportaż, eseje, a nie czysta poezja.

Poprawna odpowiedź (zdanie z właściwą kolejnością miejscowości):
👉 Brzeziny, Toporowa Cyrhla, Podspady, Zdziar, Tatrzańska Kotlina, Tatrzańska Leśna, Matlary, Stary Smokowiec, Wyżnie Hagi, Tatrzańska Polanka

Uzasadnienie – trasa Zakopane → Szczyrbskie Jezioro:

Jadąc z Zakopanego na Słowację do Szczyrbskiego Jeziora (Štrbské Pleso), przejeżdżasz przez następujące miejscowości (kolejność geograficzna):

1. Jaszczurówka / Brzeziny / Toporowa Cyrhla – przysiółki Zakopanego na wschodnich krańcach.

2. Zazadnia / Podspady / Zdziar – przy granicy PL-SK.

3. Tatrzańska Kotlina / Tatrzańska Leśna / Matlary – wzdłuż drogi 66.

4. Stary Smokowiec – ważny węzeł komunikacyjny.

5. Tatrzańska Polanka / Górny Smokowiec / Wyżnie Hagi – kolejne miejscowości w kierunku Szczyrbskiego Jeziora.

Dlaczego inne odpowiedzi są błędne:

• ❌ Zawierają zaburzoną kolejność geograficzną lub fikcyjne/nieistniejące nazwy jak „Kardolin”, „Nowa Polanka”, „Kieżmarskie Żłoby” czy „Tatrzańskie Zręby”.

Najniższym z wymienionych szczytów reglowych w Tatrach jest:

c) Krokiew

Wysokości:

• Krokiew – ok. 1378 m n.p.m.

• Furkaska – ok. 1493 m n.p.m.

• Gęsia Szyja – ok. 1489 m n.p.m.

• Łysanki – ok. 1445 m n.p.m.

Dlatego poprawna odpowiedź to: c) Krokiew.

Nazwą, która nie występuje w Tatrach, jest:

d) Zakwefiona Siklawa

Wyjaśnienie:

• Bździochowe Korycisko, Bubonowa Kopa i Lapisdurowa Kazalnica to autentyczne, choć mało znane i często humorystycznie brzmiące nazwy drobnych form terenowych w Tatrach.

• Zakwefiona Siklawa to fikcyjna nazwa, nie występuje w dokumentowanych źródłach topograficznych Tatr.

🟩 Poprawna odpowiedź: d) Zakwefiona Siklawa.

🏔️ Najważniejsze pierwsze wejścia Macieja Sieczki

• Świnica (2301 m) – pierwsze znane wejście w 1867 roku z Eugeniuszem Janotą.
• Kozi Wierch (2291 m) – również w 1867 roku z Eugeniuszem Janotą.
• Granaty – wszystkie trzy wierzchołki zdobyte w 1867 roku.
• Mięguszowiecki Szczyt Wielki (2438 m) – pierwsze wejście w 1877 roku z Janem Gwalbertem Pawlikowskim.
• Mnich (2068 m) – pierwsze wejście w 1880 roku z Janem Gwalbertem Pawlikowskim; uznawane za początek nowoczesnego taternictwa.
• Jastrzębia Turnia – pierwsze wejście około 1880 roku.
• Szatan (2421 m) – pierwsze wejście około 1880 roku z Janem Gwalbertem Pawlikowskim.

Najwcześniej wydany przewodnik tatrzański spośród wymienionych autorów należy do:

b) Eugeniusz Janota

Chronologia wydania przewodników:

• Eugeniusz Janota – jego pierwszy przewodnik: „Przewodnik w wycieczkach na Babią Górę, do Tatr i Pienin” został wydany w 1860 roku. Był to pierwszy polski przewodnik po Tatrach.

• Karl Kolbenheyer – jego niemieckojęzyczny przewodnik po Tatrach ukazał się w latach 70. XIX wieku.

• Janusz Chmielowski – „Przewodnik po Tatrach Wysokich” wydał w 1904 roku.

• Mieczysław Świerz – jego przewodnik ukazał się w latach 20. XX wieku.

🟩 Poprawna odpowiedź: b) Eugeniusz Janota.

Spośród podanych par osób, Tadeusz Zwoliński i Stefan Zwoliński nie byli ojcem i synem, lecz braćmi. Obaj byli znanymi polskimi speleologami i badaczami Tatr, którzy wspólnie prowadzili badania nad jaskiniami, m.in. Jaskinią Lodową w Ciemniaku .ResearchGate+1Academia+1

Pozostałe pary:

• a) Krzysztof Berbeka i Maciej Berbeka – Maciej Berbeka był znanym himalaistą, a jego synem jest Stanisław Berbeka, reżyser filmu dokumentalnego o ojcu . Brak informacji o Krzysztofie Berbece jako ojcu Macieja.Kraków Travel

• b) Bronisław Chwistek i Leon Chwistek – Leon Chwistek był synem Bronisława Chwistka .

• c) Stanisław Witkiewicz i Stanisław Ignacy Witkiewicz – Stanisław Ignacy Witkiewicz, znany jako Witkacy, był synem Stanisława Witkiewicza .Arthur+1Wikipedia+1

Poprawna odpowiedź: d) Tadeusz Zwoliński i Stefan Zwoliński.

Spośród wymienionych ratowników, Władysław Cywiński nie pełnił funkcji naczelnika Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego (TOPR).Wikipedia

Szczegóły dotyczące każdej z osób:

• Władysław Cywiński – był wybitnym taternikiem, przewodnikiem tatrzańskim i ratownikiem TOPR, znanym z autorstwa szczegółowych przewodników po Tatrach. Mimo swojego zaangażowania w ratownictwo górskie, nigdy nie pełnił funkcji naczelnika TOPR. Polskie Radio online+1dzieje.pl+1

• Piotr Malinowski – pełnił funkcję naczelnika Grupy Tatrzańskiej GOPR w latach 1987–1991, a następnie był naczelnikiem TOPR od 1991 do 1995 roku. Wikipedia+7portalgorski.pl+7Facebook+7

• Witold Henryk Paryski – w latach 1945–1946 był naczelnikiem TOPR. Podróże Onet

• Tadeusz Pawłowski – pełnił funkcję naczelnika TOPR w 1952 roku. Outdoor Magazyn+30absolwencilo-zakopane.pl+30Podróże Onet+30

Poprawna odpowiedź: a) Władysław Cywiński.

Najstarszą z wymienionych instytucji jest:

a) Wspólnota Leśna Uprawnionych Ośmiu Wsi

Uzasadnienie – daty powstania:

• Wspólnota Leśna Uprawnionych Ośmiu Wsi – ustalona w 1630 roku, gdy król Zygmunt III Waza nadał wspólne prawa do użytkowania lasów i hal mieszkańcom ośmiu wsi podhalańskich.

• Parafia w Zakopanem – powstała w 1847 roku.

• Towarzystwo Tatrzańskie – założone w 1873 roku.

• Muzeum Tatrzańskie – powstało w 1889 roku (jako Muzeum Tatrzańskie im. Tytusa Chałubińskiego).

🟩 Poprawna odpowiedź: a) Wspólnota Leśna Uprawnionych Ośmiu Wsi.

Schronisko turystyczne nigdy nie istniało w:

🟥 Dolinie Waksmundzkiej

Uzasadnienie dla każdej z dolin:

• Dolina Tomanowa – istniało tam schronisko PTT w Tomanowej, funkcjonujące przed II wojną światową (rozebrane w 1945 r.).

• Dolina Starorobociańska – znajdowało się tam schronisko na Hali Ornak, które obecnie znajduje się przy wylocie tej doliny (formalnie w Dolinie Kościeliskiej, ale blisko granicy dolin).

• Kotlina Czarnego Stawu Gąsienicowego – Murowaniec, choć położony nieco wyżej, historycznie obszar ten był związany z wcześniejszymi schronami pasterskimi i bazami taternickimi przy stawie.

• Dolina Waksmundzka – nigdy nie było tam schroniska turystycznego, choć bywała wykorzystywana przez pasterzy i leśników.

🟩 Poprawna odpowiedź: Dolina Waksmundzka.

Znakowanego szlaku nigdy nie było na:

🟥 Niżnich Rysach

Wyjaśnienie:

• Niżnie Rysy – to szczyt położony w grani odchodzącej od Rysów, trudnodostępny i nigdy nie prowadził na niego znakowany szlak turystyczny. To cel wspinaczek taternickich, nie dostępny dla zwykłego turysty.

• Żółta Turnia – dawniej przechodził obok niej znakowany szlak (odgałęzienie znad Czarnego Stawu Gąsienicowego przez Żółtą Przełęcz), dziś zamknięty, ale szlak istniał.

• Łysanki – szczyt reglowy, przez który dawniej prowadził szlak z Doliny Kościeliskiej (obecnie nieczynny, ale istniał).

• Koszysta – przez jej zbocza prowadził szlak turystyczny (m.in. z Doliny Pańszczycy na Krzyżne, dziś częściowo zamknięty), więc była dostępna znakowaną trasą.

🟩 Poprawna odpowiedź: Niżnie Rysy.

Jeśli pytanie zakłada wybór jednej, jedynej poprawnej odpowiedzi, to najlepszą odpowiedzią będzie:

👉 a) wczesną wiosną (marzec-kwiecień) w związku z topnieniem pokrywy śnieżnej

Uzasadnienie:
Choć potoki tatrzańskie mogą mieć wysokie stany wody także latem i jesienią, najbardziej regularne i przewidywalne wezbrania występują na przełomie zimy i wiosny, gdy topnieje gruba warstwa śniegu nagromadzona przez zimę. To zjawisko ma największy zasięg i stałość w czasie, dlatego właśnie wiosna uznawana jest za okres najwyższych stanów wody.

Poprawna odpowiedź to:

👉 limba, jarzębina, świerk, kosodrzewina

Uzasadnienie:

W pobliżu górnej granicy lasu w Tatrach (ok. 1500–1550 m n.p.m.) występują gatunki typowe dla regla górnego i piętra subalpejskiego (kosówki):

• Świerk – dominuje w reglu górnym, sięga górnej granicy lasu.

• Limba – rzadki gatunek sosny, dobrze przystosowany do chłodnego klimatu wyższych partii gór.

• Jarzębina (jarząb pospolity) – odporna na trudne warunki, występuje aż po granicę kosodrzewiny.

• Kosodrzewina – rośnie ponad górną granicą lasu, tworząc zwarte zarośla w piętrze subalpejskim.

Pozostałe odpowiedzi zawierają błędy:

• Buk i dąb występują w niższych piętrach (regiel dolny).

• Wierzba śląska to roślina wysokogórska, ale typowa raczej dla piętra alpejskiego, powyżej kosodrzewiny.

Poprawna odpowiedź to:

👉 krzew

Uzasadnienie:

Kosodrzewina (sosna górska, Pinus mugo) jest naturalnie krzewiastą formą sosny, przystosowaną do surowych warunków klimatycznych piętra subalpejskiego w górach. Nawet jeśli wyrośnie z nasion w warunkach niżowych, zachowa swój krzewiasty pokrój – niska, rozłożysta forma z wieloma pędami przy ziemi.

Nie przekształci się w drzewo, ponieważ ma genetycznie uwarunkowaną formę wzrostu. Nie jest też krzewinką, bo krzewinka to roślina jeszcze niższa (do ok. 0,5 m) i o częściowo zdrewniałych pędach (np. wrzos).

Poprawna odpowiedź:
👉 Rozporządzenie Rady Ministrów

Uzasadnienie:

Tatrzański Park Narodowy (TPN) został powołany na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 października 1954 r.
To właśnie rozporządzenia Rady Ministrów stanowią akty prawne tworzące parki narodowe w Polsce.

Pozostałe odpowiedzi są niepoprawne:

• Ustawa o ochronie przyrody – to akt ogólny, regulujący zasady ochrony przyrody, ale nie tworzy konkretnych parków.

• Zarządzenie Wojewody – dotyczy np. rezerwatów przyrody, nie parków narodowych.

• Uchwała Rady Powiatu – nie ma kompetencji do powoływania parków narodowych.

Poprawna odpowiedź:
👉 Świerk

Uzasadnienie:

Świerk pospolity (Picea abies) jest najpospolitszym gatunkiem drzewa w Tatrzańskim Parku Narodowym. Dominuje zwłaszcza w reglu górnym, który zajmuje dużą część powierzchni TPN.

Pozostałe gatunki:

• Jodła – występuje głównie w reglu dolnym, ale w dużo mniejszej liczbie.

• Limba – rzadki, chroniony gatunek, rośnie tylko w wyższych partiach.

• Modrzew – również występuje, ale jest znacznie rzadszy niż świerk.

Poprawna odpowiedź:
👉 211 km²

Uzasadnienie:

Tatrzański Park Narodowy (TPN) zajmuje powierzchnię około 211 km² (dokładnie: 21 197 ha), co czyni go jednym z mniejszych parków narodowych w Polsce pod względem powierzchni, ale o ogromnym znaczeniu przyrodniczym.

Pozostałe odpowiedzi:

• 314 km² – to powierzchnia zbliżona do słowackiej części Tatrzańskiego Parku Narodowego (TANAP).

• 714 km² – to łączna powierzchnia całych Tatr, zarówno po stronie polskiej, jak i słowackiej.

Poprawna odpowiedź:
👉 roślinożercą i mięsożercą

Uzasadnienie:

Niedźwiedź brunatny, występujący w Tatrach, jest wszystkożercą (omniborem). Jego dieta obejmuje:

• pokarm roślinny – owoce, jagody, trawy, korzenie, miód,

• pokarm zwierzęcy – owady, padlina, małe ssaki, a sporadycznie także większe zwierzęta (np. młode jeleniowate).

Zdecydowaną większość diety (nawet do 70–80%) stanowią jednak rośliny, dlatego często mówi się, że jest "przede wszystkim roślinożerny", ale nie wyłącznie.

Nie, w strefie ochrony ścisłej Tatrzańskiego Parku Narodowego nie wolno usuwać drzew zaatakowanych przez kornika drukarza.

Uzasadnienie:

W strefie ochrony ścisłej podstawowym celem jest nieingerencyjna obserwacja naturalnych procesów przyrodniczych. Dotyczy to również gradacji kornika drukarza, który jest naturalnym składnikiem ekosystemów świerkowych. Pozostawienie zaatakowanych drzew pozwala naukowcom badać dynamikę populacji kornika oraz naturalne procesy odnowy lasu. Usuwanie takich drzew mogłoby zakłócić te procesy i jest sprzeczne z zasadami ochrony ścisłej. Tatrzański Park Narodowy+2Archiwum TPN+2Ibles+2

W przeciwieństwie do tego, w strefach ochrony czynnej (częściowej) dopuszcza się działania mające na celu ograniczenie liczebności kornika, takie jak usuwanie zasiedlonych drzew czy stosowanie pułapek feromonowych. Celem tych działań jest przywrócenie ekosystemów do stanu możliwie bliskiego naturalnemu.zololsztyn.lasy.gov.pl+2Archiwum TPN+2Ibles+2

Podsumowanie:

• Strefa ochrony ścisłej: ❌ Nie wolno usuwać drzew zaatakowanych przez kornika.

• Strefa ochrony czynnej: ✅ Dopuszcza się usuwanie drzew w ramach czynnej ochrony.

Poprawna odpowiedź:
👉 Jesieni

Uzasadnienie:

Lód włóknisty (zwany też lodem włosowym) to rzadkie zjawisko przyrodnicze, które występuje jesienią, czasem także wczesną zimą, przy specyficznych warunkach pogodowych:

• temperatura powietrza tuż poniżej 0°C,

• wysoka wilgotność,

• brak śniegu,

• obecność martwego, wilgotnego drewna liściastego (szczególnie buka).

W Tatrach zjawisko to można zaobserwować w lasach reglowych, głównie w reglu dolnym, gdzie występuje buczyna. Lód włóknisty wygląda jak białe, delikatne włosy wyrastające z martwego drewna – powstaje przez zamarzanie wody wypychanej z drewna pod wpływem działania specjalnych grzybów.

Poprawna odpowiedź:
👉 dyrektywa siedliskowa i ptasia

Uzasadnienie:

Na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego (TPN) funkcjonują obszary Natura 2000, które zostały wyznaczone zgodnie z dwoma unijnymi dyrektywami:

1. Dyrektywa siedliskowa (czyli dyrektywa habitatowa) – chroni siedliska przyrodnicze i gatunki zwierząt (inne niż ptaki) oraz roślin.

2. Dyrektywa ptasia – dotyczy ochrony dziko żyjących ptaków oraz ich siedlisk.

Obie te formy ochrony funkcjonują równolegle i obejmują cały TPN (np. obszary Natura 2000: Tatry PLH120005 i Tatry PLB120006).

Błędne odpowiedzi:

• Dyrektywa ptasia i mokradłowa – nie istnieje osobna „mokradłowa”; kwestie mokradeł częściowo obejmują inne konwencje (np. Ramsarska).

• Dyrektywa ptasia i habitatowa – poprawna merytorycznie, ale formalna nazwa to: siedliskowa (choć często używa się obu zamiennie).

• Ramowa dyrektywa wodna – dotyczy gospodarki wodnej, nie jest bezpośrednią podstawą sieci Natura 2000.

Poprawna odpowiedź:
👉 1 listopada – 15 czerwca

Uzasadnienie:

W słowackiej części Tatrzańskiego Parku Narodowego (TANAP) wszystkie szlaki turystyczne powyżej schronisk są corocznie zamykane od 1 listopada do 15 czerwca. Oznacza to, że w tym okresie nie można legalnie poruszać się po wysokogórskich trasach, w tym także przekraczać granicy na szczytach takich jak Rysy czy Wołowiec.Portal Tatrzański+4RMF24+4Gov.pl+4

Powody zamknięcia:

• Ochrona przyrody – zapewnienie spokoju dzikim zwierzętom w okresie godów, zimowania i wychowu młodych.

• Bezpieczeństwo turystów – w zimie w wyższych partiach gór panują trudne warunki, w tym zagrożenie lawinowe i oblodzenia.

Wyjątki:

W okresie zamknięcia szlaków dostępne pozostają jedynie trasy prowadzące do schronisk, z wyjątkiem najwyżej położonego Schroniska pod Rysami, które również jest zamknięte.Gazeta Krakowska+2WP Turystyka+2TVN24+2

Podsumowanie:

• Termin zamknięcia: 1 listopada – 15 czerwca.

• Dotyczy: wszystkich szlaków powyżej schronisk.

• Cel: ochrona przyrody i zapewnienie bezpieczeństwa turystom.Portal Tatrzański+4WP Turystyka+4RMF24+4

Przed planowaniem wyprawy w słowackie Tatry warto zawsze sprawdzić aktualne informacje na oficjalnej stronie TANAP: www.tanap.org

Poprawna odpowiedź:
👉 Ostra

Uzasadnienie:

Europejski dział wód przebiega przez główną grań Tatr i oddziela dorzecza dwóch mórz:

• Morza Bałtyckiego (rzeki: Dunajec → Wisła),

• Morza Czarnego (rzeki: Wag → Dunaj).

Spośród wymienionych szczytów:

✅ Cubryna – leży na głównej grani Tatr → dział wód przebiega
✅ Hlińska Turnia – również leży na grani głównej → dział wód przebiega
✅ Hruby Wierch – znajduje się na granicy głównej grani → dział wód przebiega
❌ Ostra – nie leży na głównej grani, znajduje się w bocznej grani Krywania → dział wód nie przebiega

Podsumowanie:

➡ Ostra jest jedynym szczytem z listy, przez który nie przebiega europejski dział wód.

Poprawna odpowiedź:
👉 c) Rumanowy Szczyt, Zadni Mnich, Zachodni Szczyt Żelaznych Wrót, Ganek

Uzasadnienie:

Klimek Bachleda (1851–1910), legendarny przewodnik tatrzański i ratownik TOPR, uczestniczył w wielu pierwszych wejściach na szczyty Tatr, często towarzysząc znanym taternikom (np. Janowi Gwalbertowi Pawlikowskiemu, Kazimierzowi Tetmajerowi, Mariuszowi Zaruskiemu).

Współuczestniczył w pierwszych wejściach m.in. na:

• Rumanowy Szczyt – 1902

• Zadni Mnich – 1904

• Zachodni Szczyt Żelaznych Wrót – 1905

• Ganek – 1904

Pozostałe odpowiedzi zawierają szczyty, na które pierwsze wejścia odbyli inni wspinacze, np. w ramach wypraw węgierskich lub niemieckich.

Poprawna odpowiedź:
👉 b) „Na Skalnym Podhalu” Kazimierza Przerwy-Tetmajera

Uzasadnienie:

W 1894 roku w Zakopanem miała miejsce premiera pierwszych fragmentów dzieła „Na Skalnym Podhalu” autorstwa Kazimierza Przerwy-Tetmajera – pisarza związanego z Podhalem i tatrzańskim folklorem. Dzieło to ma formę poetycko-filozoficznych opowieści stylizowanych na ludową gwarę góralską i uważane jest za jedno z najważniejszych literackich świadectw kultury podhalańskiej.

Pozostałe odpowiedzi są błędne czasowo lub miejscowo:

• a) „Popioły” Stefana Żeromskiego – wydane w latach 1902–1903.

• c) „Quo vadis” Henryka Sienkiewicza – publikowane w odcinkach w 1895 r. w Warszawie.

• d) „Księga ubogich” Jana Kasprowicza – opublikowana w 1916 r.

Poprawna odpowiedź:
👉 d) Stanisław Eljasz-Radzikowski, Stanisław Witkiewicz, Rafał Malczewski, Marek Żuławski

Uzasadnienie – wszyscy wymienieni w opcji d byli zarówno pisarzami, jak i malarzami:

1. Stanisław Eljasz-Radzikowski
   – malarz, rysownik, autor przewodników po Tatrach, np. „Ilustrowany przewodnik do Tatr i Pienin” (1870).

2. Stanisław Witkiewicz
   – wybitny malarz, teoretyk sztuki, pisarz i twórca stylu zakopiańskiego. Pisał eseje i powieści, np. „Na przełęczy”.

3. Rafał Malczewski
   – syn Jacka Malczewskiego, malarz tatrzański, a także autor wspomnień i felietonów (np. „Pępek świata” o Zakopanem).

4. Marek Żuławski
   – malarz i grafik, ale również autor esejów i wspomnień o sztuce i kulturze (np. „Szkicownik”).

Poprawna odpowiedź:
👉 a) Janusz Chmielowski, Klimek Bachleda, Paul Spitzkopf, Johann Breuer

Uzasadnienie:

Pierwsze zimowe wejście na Gerlach (Gerlachovský štít) – najwyższy szczyt Tatr (2655 m n.p.m.) – miało miejsce w 1905 roku. Uczestnikami tej wyprawy byli:

• Janusz Chmielowski – polski taternik, autor przewodników, kronikarz taternictwa,

• Klimek Bachleda – legendarny przewodnik tatrzański,

• Paul Spitzkopf – znany przewodnik ze Spisza,

• Johann Breuer – również przewodnik.

Było to jedno z pionierskich dokonań zimowego taternictwa w Tatrach i stanowiło ważny etap w historii zdobywania najwyższych szczytów w warunkach zimowych.

Poprawna odpowiedź:
👉 a) Ignacy Jan Paderewski, Józef Hofmann, Karol Szymanowski

Uzasadnienie:

W Zakopanem na przełomie XIX i XX wieku oraz w okresie międzywojennym bywało wielu znakomitych muzyków – także pianistów. Wśród nich:

• Ignacy Jan Paderewski – wybitny pianista, kompozytor i mąż stanu; odwiedzał Zakopane i koncertował m.in. dla lokalnej elity.

• Józef Hofmann – światowej sławy pianista, związany z Polską i USA, koncertował także w Zakopanem.

• Karol Szymanowski – był nie tylko kompozytorem, ale również pianistą; spędzał dużo czasu w Zakopanem (m.in. w willi "Atma", dziś muzeum jego imienia).

Pozostałe opcje:

• Światosław Richter – grał w Polsce, ale nie ma potwierdzonych występów w Zakopanem.

• Mieczysław Karłowicz – był kompozytorem, nie pianistą koncertowym.

• Egon Petri – związany z Lisztem i Busonim, ale brak dowodów na jego koncert w Zakopanem.

• Artur Rubinstein – wielki pianista, ale nie ma wiarygodnych źródeł potwierdzających koncert w Zakopanem.

• Glenn Gould – nigdy nie koncertował poza Ameryką Północną, unikał podróży.

Poprawna odpowiedź:
👉 c) Edward Homolacs, Ludwig Eichborn, Magnus Peltz, Władysław Zamoyski

Uzasadnienie – chronologia właścicieli dóbr zakopiańskich:

1. Edward Homolacs – nabył dobra zakopiańskie w XIX wieku (1830 r.), jego ród był właścicielem przez kilkadziesiąt lat.

2. Ludwig Eichborn – zakupił dobra od Homolacsów w 1871 r.

3. Magnus Peltz – kolejny właściciel, bankier z Krakowa, nabył dobra od Eichborna.

4. Władysław Zamoyski – odkupił dobra zakopiańskie na licytacji w 1889 r. i przekazał je narodowi polskiemu (po jego śmierci przypadły Skarbowi Państwa).

Dlaczego inne odpowiedzi są błędne?

• a) – Józef Rettinger nie był właścicielem dóbr zakopiańskich.

• b) – Emanuel Homolacs to członek rodu, ale Edward był bezpośrednim właścicielem. Henryk Kolischer i Wincenty Szymborski również nie figurują na liście właścicieli dóbr.

• d) – Edward Raczyński, Jakub Goldfinger – brak związku z własnością Zakopanego.

Poprawna odpowiedź:
👉 d) Belsazar Hacquet, John Ball, Robert Townson, Edmund Hillary

Uzasadnienie – chronologicznie według odwiedzin w Tatrach:

1. Belsazar Hacquet – 2. połowa XVIII wieku
   – austriacki lekarz i przyrodnik, jeden z pierwszych naukowców opisujących Tatry (około 1760–1790).

2. John Ball – połowa XIX wieku
   – irlandzki alpinista, polityk i pisarz, odwiedził Tatry w latach 1850–1860.

3. Robert Townson – koniec XVIII wieku, konkretnie 1793
   – brytyjski przyrodnik, odbył podróż naukową po Węgrzech i był jednym z pierwszych, który opisał Tatry naukowo.

4. Edmund Hillary – XX wiek, zapewne po zdobyciu Everestu (1953)
   – słynny nowozelandzki himalaista, odwiedził Tatry jako gość honorowy.

Dlaczego inne odpowiedzi są błędne?

• a) – złe ułożenie chronologiczne: Robert Townson był przed Johnem Ballem, a Simon Häberlein to postać fikcyjna lub błędnie przypisana.

• b) – Ruth Hale to amerykańska dziennikarka z XX wieku, a Simon Häberlein – jak wyżej – brak potwierdzonych źródeł.

• c) – błędna kolejność i osoby współczesne przed historycznymi.

Poprawna odpowiedź:
👉 d) ustanowienie parafii w Zakopanem, powstanie Towarzystwa Tatrzańskiego, założenie Szkoły Przemysłu Drzewnego, założenie Muzeum Tatrzańskiego

Uporządkowanie wydarzeń chronologicznie:

1. Ustanowienie parafii w Zakopanem – 1847
   – formalne uniezależnienie się miejscowości w strukturach kościelnych.

2. Powstanie Towarzystwa Tatrzańskiego – 1873
   – jedna z najważniejszych organizacji wspierających badania i turystykę w Tatrach.

3. Założenie Szkoły Przemysłu Drzewnego – 1876
   – szkoła rzemieślnicza w stylu zakopiańskim, promująca sztukę ludową i rzeźbę.

4. Założenie Muzeum Tatrzańskiego – 1889
   – z inicjatywy Tytusa Chałubińskiego, jedno z najstarszych muzeów regionalnych w Polsce.

Dla porównania:

• Dworzec Tatrzański – zbudowany w 1882, czyli po Towarzystwie, ale przed Muzeum.

• Ustawa o ochronie kozic i świstaków – 1934, więc wypada dużo później niż pozostałe wydarzenia.

✅ Poprawna odpowiedź to:

a) rysie, pazdury, obońki, podłazy, gadzik, dranice – to elementy budownictwa regionalnego

🔍 Wyjaśnienie:

a) – budownictwo regionalne (Podhale, Spisz, Orawa):

• rysie – poziome belki nad oknami lub drzwiami

• pazdury – elementy zamykające okna lub drzwi (ruchome drewniane zasuwki)

• obońki – elementy obramowania okien lub drzwi

• podłazy – belki podłogowe

• gadzik – ozdobny kołek (np. w zaciosach)

• dranice – drewniane deski używane do krycia dachów

➡️ ✅ Wszystkie to autentyczne elementy budownictwa ludowego

b) pytanie, cepowiny, dowiady, rafanie – ślub?

• cepowiny – owszem, elementy wesela

• rafanie – raczej nie związane z weselem
  ➡️ ❌ nie wszystkie pojęcia są poprawnie przypisane

c) pieski, dranice, pecki, płazy, jadwiga – budownictwo?

• jadwiga – to imię, nie element budowlany
  ➡️ ❌ fałsz

d) cakle, klag, puciera, gieleta, redykołka – pasterstwo?

• klag – raczej oznacza żałobę, nie związany z pasterstwem
  ➡️ ❌ nie wszystkie wyrazy są poprawnie skojarzone z pasterstwem

✔️ Zatem prawidłowa odpowiedź to:

a) rysie, pazdury, obońki, podłazy, gadzik, dranice – to elementy budownictwa regionalnego

✅ Poprawna odpowiedź to:

a) w Wysokich Tatrach, Wielkiej Fatrze, Małej Fatrze, Niżnich Tatrach

🔍 Wyjaśnienie:

Symboliczne cmentarze górskie (słow. symbolické cintoríny) są charakterystyczne dla Słowacji i upamiętniają osoby, które zginęły w górach lub zasłużyły się dla ich poznania i ochrony.

📍 Przykłady:

• Wysokie Tatry – najsłynniejszy: Symboliczny Cmentarz pod Osterwą (nad Popradzkim Stawem)

• Wielka Fatra – symboliczny cmentarz na Krížnej

• Mała Fatra – symboliczny cmentarz na Stohu

• Niżne Tatry – np. symboliczny cmentarz w rejonie Dumbiera lub Chopoka

❌ Pozostałe odpowiedzi zawierają:

• Słowacki Raj – tu nie ma symbolicznego cmentarza górskiego (więc d – odpada)

• Góry Choczańskie – również brak udokumentowanego symbolicznego cmentarza (więc b – odpada)

✔️ Zatem poprawna odpowiedź to:

a) w Wysokich Tatrach, Wielkiej Fatrze, Małej Fatrze, Niżnich Tatrach

Poprawna odpowiedź to:

✅ c) służyła do cedzenia mleka z udoju

🔍 Wyjaśnienie:

• Sata – to tradycyjne naczynie lub tkanina lniana/sitko, używane przez górali (m.in. na Podhalu i Orawie) do cedzenia mleka po udoju, zanim trafiło do dalszej obróbki (np. do produkcji bundzu lub żętycy).

❌ Pozostałe odpowiedzi są błędne:

• a) – suknia panny młodej po oczepinach to inna część tradycyjnego stroju, ale nie nazywa się „sata”

• b) – „palenka” to rzeczywiście regionalny alkohol, ale „sata” nie oznacza jego rodzaju

• d) – smar do kół wozów to zwykle smoła, łój lub specjalny tłuszcz, nie „sata”

✔️ Odpowiedź: c) służyła do cedzenia mleka z udoju

Przeanalizujmy po kolei każde zdanie:

a) Zamki Orawskie znajdują się na skałce należącej do Pienińskiego Pasa Skalicowego

✅ Prawda
Zamek Orawski (słow. Oravský hrad) leży na wapiennej skale należącej do Pienińskiego Pasa Skalicowego, co jest zgodne z jego geologicznym położeniem w tej strukturze Karpat.

b) Zamek Spiski wznosi się na wzgórzu zbudowanym z trawertynów

✅ Prawda
Zamek Spiski (słow. Spišský hrad) znajduje się na trawertynowym wzgórzu, co czyni go unikalnym geologicznie — potwierdzone w literaturze geologicznej.

c) Zamek Liptowski znajduje się na skałce granitowej, należącej do trzonu krystalicznego Tatr

❌ Fałsz
Zamek Liptowski (Liptovský hrad) leży na wapiennej skale — jest to formacja mezozoiczna, a nie granit trzonu krystalicznego Tatr. Nie znajduje się w obrębie krystalicznego rdzenia Tatr, lecz bardziej na ich przedpolu (Niżne Tatry).

d) Zamek Niedzicki leży na wzgórzu, położonym na wschodnim krańcu Pienin Spiskich

✅ Prawda
Zamek Niedzicki faktycznie leży na wschodnim krańcu Pienin Spiskich, na wapiennej skale nad Dunajcem.

✅ Zdanie błędne to:

c) Zamek Liptowski znajduje się na skałce granitowej, należącej do trzonu krystalicznego Tatr

🔷 Przebieg trasy i mijane szlaki:

1. Wypływ potoku Roztoka – przy Wodogrzmotach Mickiewicza

2. Wejście do Doliny Roztoki → dalej do Dolinie Pięciu Stawów Polskich

3. W okolicach Schroniska w Dolinie Pięciu Stawów mijamy odejścia szlaków:

🧭 Kolejność odejść szlaków na przełęcze (idąc w stronę Zawratu):

1. 🔹 Na Krzyżne – żółty szlak w kierunku Doliny Pańszczycy

2. 🔹 Na Kozi Wierch – czarny szlak, dalej Orla Perć

3. 🔹 Na Kozią Przełęcz – czarny szlak, Orla Perć w przeciwnym kierunku

4. 🔹 Na Szpiglasową Przełęcz – żółty szlak w lewo, w stronę Morskiego Oka

5. 🔹 Na Zawrat – niebieski szlak przez próg Zmarzłego Stawu

🔍 Analiza odpowiedzi:

a) na Krzyżne, na Kozi Wierch, na Kozią Przełęcz, na Szpiglasową Przełęcz

✅ To prawidłowa kolejność w terenie – od wylotu Doliny Roztoki w górę Doliny Pięciu Stawów w stronę Zawratu

b) na Kozi Wierch, na Krzyżne...

❌ Błąd – Krzyżne jest wcześniej niż Kozi Wierch

c) na Kozią Przełęcz, na Szpiglasową...

❌ Nieprawidłowa kolejność – Kozią Przełęcz i Szpiglasową Przełęcz mijamy później

d) na Krzyżne, na Kozi Wierch, na Szpiglasową Przełęcz, na Kozią Przełęcz

❌ Zła końcówka – Szpiglasowa jest wcześniej niż Kozia Przełęcz, patrząc od schroniska

✅ Poprawna odpowiedź:

a) na Krzyżne, na Kozi Wierch, na Kozią Przełęcz, na Szpiglasową Przełęcz

🧭 Kolejność mijanych miejsc (od wylotu doliny):

1. Siwiańskie Turnie – skaliste zbocza przy wlocie do doliny

2. Polana Huciska – miejsce, gdzie kończy się asfalt

3. Brama Kantaka – zwężenie doliny, za Polaną Hucisko

4. Wywierzysko Chochołowskie – duże źródło w pobliżu Trzydniówki

5. Polana pod Jaworki – wyżej w dolinie

6. Trzydniówka – jeszcze wyżej, skrzyżowanie szlaków

7. Wylot Doliny Starorobociańskiej – kilkaset metrów dalej

8. Polana Chochołowska i schronisko

🔍 Analiza odpowiedzi:

a) Początek Ścieżki Nad Reglami, Polanę Hucisko, Zawiesistą, Trzydniówkę

• Zawiesista to część Doliny Kościeliskiej

• ❌ Błąd topograficzny – nie ta dolina

b) Siwiańskie Turnie, Polanę Hucisko, Wywierzysko Chochołowskie, Polanę pod Jaworki

• ✅ Wszystkie miejsca istnieją i są w poprawnej kolejności
  ➡️ ✅ Poprawna odpowiedź

c) Polanę Hucisko, Polanę pod Jaworki, Trzydniówkę, wylot Doliny Starorobociańskiej

• ✅ Wszystkie miejsca są prawdziwe

• ❌ Brakuje początkowego odcinka (Siwiańskie Turnie)
  ➡️ Niepełne – mniej dokładne

d) Siwiańskie Turnie, Polanę Hucisko, Bramę Kantaka, Wywierzysko Chochołowskie

• ✅ Też poprawna sekwencja, choć kończy się wcześniej niż b)
  ➡️ Również możliwa, ale mniej kompletna niż b)

✅ Najpełniejsza i prawdziwa odpowiedź:

b) Siwiańskie Turnie, Polanę Hucisko, Wywierzysko Chochołowskie, Polanę pod Jaworki

Aby odpowiedzieć poprawnie, przeanalizujmy położenie geograficzne każdego z wymienionych punktów względem Doliny Jaworowej (słow. Javorová dolina) w słowackich Tatrach Wysokich.

✅ Dolina Jaworowa – co ją otacza?

Leży po północnej stronie Tatr Wysokich (Słowacja), długa i głęboko wcięta dolina. Nad jej otoczeniem wznoszą się m.in.:

• Jaworowy Szczyt

• Kołowy Szczyt

• Czarny Szczyt

• Jaworowy Róg

• Krzesany Róg

• Lodowy Szczyt

• Nowy Wierch

• Kołowa Czuba

• Mały Lodowy Szczyt

• i inne masywy grani Lodowej, Durnego i Baranich Rogów

🔍 Analiza odpowiedzi:

a) Zielona Czuba, Mały Ostry Szczyt, Czarnogórska Czuba, Świnka

• ❌ Wszystkie te szczyty związane są raczej z rejonem Doliny Cichej, Staroleśnej lub Doliny Złomisk
  ➡️ Nie dotyczą Jaworowej

✅ b) Kozia Turnia, Wielka Kapałkowa Turnia, Nowy Wierch, Czarny Szczyt

• Kozia Turnia – ✔️ w otoczeniu Doliny Jaworowej

• Wielka Kapałkowa Turnia – ✔️ również

• Nowy Wierch – ✔️ nad Doliną Jaworową

• Czarny Szczyt – ✔️ jeden z głównych w otoczeniu doliny
  ➡️ ✅ Wszystko się zgadza

c) Płaczliwa Skała, Papirusowe Turnie, Lodowa Kopa, Turnia nad Polaną

• ❌ Płaczliwa Skała – nad Doliną Białej Wody

• ❌ Lodowa Kopa – rejon Doliny Pięciu Stawów Spiskich

• ❌ Papirusowe Turnie – Staroleśna Dolina
  ➡️ Niepoprawne

d) Jaworowy Róg, Krzesany Róg, Kołowy Szczyt, Murań

• Jaworowy Róg – ✔️

• Krzesany Róg – ✔️

• Kołowy Szczyt – ✔️

• ❌ Murań – znajduje się w Tatrach Bielskich, daleko na wschód, nie nad Doliną Jaworową
  ➡️ ❌ Odpowiedź błędna przez jeden punkt

✅ Poprawna odpowiedź:

b) Kozia Turnia, Wielka Kapałkowa Turnia, Nowy Wierch, Czarny Szczyt

Aby odpowiedzieć poprawnie, musimy przeanalizować trasę magistrali tatrzańskiej na odcinku:

Zielony Staw Kieżmarski → Trzy Studničky

(przebiega przez: Dolinę Kieżmarską, Dolinę Małej Zimnej Wody, Dolinę Staroleśną, Dolinę Mięguszowiecką itd.)

🧭 Trasa przebiega z północnego wschodu na południowy zachód przez słowackie Tatry Wysokie.

🔍 Analiza odpowiedzi:

a) Rakuska Przełęcz, Niżni Wielicki Ogród, Osterwa, Popradzki Staw

• ❌ Rakuska Przełęcz – znajduje się nad Doliną Łomnicką, ale po prawej stronie trasy

• ❌ Niżni Wielicki Ogród – leży po południowej stronie grani (po prawej)
  ➡️ Błędne rozmieszczenie – fałsz

✅ b) Olbrzymi (Obrovský) Wodospad, Jamski Staw, Osterwa

• ✔️ Olbrzymi Wodospad – znajduje się w Dolinie Zimnej Wody, po lewej stronie trasy

• ✔️ Jamski Staw – przed Trzema Studniczkami, po lewej stronie

• ✔️ Osterwa – góruje nad Popradzkim Stawem, po lewej stronie magistrali
  ➡️ ✅ Całość poprawna

c) Osterwa, Niżni Wielicki Ogród, Popradzki Staw, Jamski Staw

• ❌ Niżni Wielicki Ogród – jak wyżej, po prawej stronie trasy
  ➡️ Błędna lokalizacja jednego punktu

d) Osterwa, Olbrzymi (Obrovský) Wodospad, Popradzki Staw, Jamski Staw

• ❌ Olbrzymi Wodospad znajduje się znacznie wcześniej niż Popradzki Staw i Osterwa
  ➡️ Nieprawidłowa kolejność punktów

✅ Poprawna odpowiedź:

b) Olbrzymi (Obrovský) Wodospad, Jamski Staw, Osterwa
✔️ Wszystkie te punkty znajdują się po lewej stronie trasy Zielony Staw Kieżmarski → Trzy Studničky, zgodnie z kierunkiem marszu.

Przeanalizujmy, które potoki rzeczywiście płyną przez Dolinę Mięguszowiecką (słow. Mengusovská dolina) – leżącą po słowackiej stronie Tatr Wysokich, uchodzącą do Doliny Popradzkiej:

🔷 Główne cieki wodne w Dolinie Mięguszowieckiej:

• Mięguszowiecki Potok (słow. Mengusovský potok) – ✅ główny potok doliny

• Hińczowy Potok (odprowadza wody z Wielkiego Hińczowego Stawu) – ✅

• Krupa – ✅ wypływa z Wielkiego Hińczowego Stawu i łączy się z Mięguszowieckim

• Hliński Potok – ✅ dopływa z Doliny Hlińskiej, będącej boczną odnogą

• Wielka Huczawa, Żabi Potok, Złomiskowy, Szatani Potok – ❌ należą do innych dolin (Złomiskowa, Żabia Mięguszowiecka, Dolina Satanów itp.)

🔍 Analiza odpowiedzi:

a) Mięguszowiecki, Zmarzły, Hińczowy, Poprad

• Zmarzły Potok – ❌ nie w tej dolinie (w Dolinie 5 Stawów lub Żabiej)

• Poprad – ❌ to rzeka zbierająca wody z całego systemu, nie płynie przez dolinę bezpośrednio
  ➡️ Niepoprawna

b) Mięguszowiecki, Wielki Złomiskowy, Żabi, Szatani

• Wszystkie oprócz Mięguszowieckiego to inne doliny boczne Tatr Wysokich
  ➡️ Niepoprawna

c) Mięguszowiecki, Wielka Huczawa, Smoczy, Poprad

• Wielka Huczawa, Smoczy Potok – ❌ w Dolinie Złomiskowej / Rysów

• Poprad – ❌ jak wyżej
  ➡️ Niepoprawna

✅ d) Mięguszowiecki, Hliński, Krupa, Hińczowy

• ✔️ Wszystkie te potoki płyną przez Dolinę Mięguszowiecką lub jej boczne odnogi
  ➡️ ✅ To jedyna prawidłowa odpowiedź

✅ Poprawna odpowiedź: d) Mięguszowiecki, Hliński, Krupa, Hińczowy